Devlet memurları, zaman zaman özel ya da zorunlu nedenlerle görevlerinden belli sürelerle ayrı kalmak durumunda kalabilmektedir. Bu tür durumlar için 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 108. maddesi, memura belirli hallerde ve belirli sürelerle aylıksız (ücretsiz) izin verilmesini mümkün kılmaktadır.
Ancak ücretsiz izin hakkı sınırsız bir hak değil; şartlara, belgeye ve idari takdire bağlı olarak uygulanmaktadır.1. Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Hakkı (Madde 108/B)
Kadın memura, doğum sonrası kullandığı analık izninin sona ermesini takiben, isteği hâlinde 24 aya kadar ücretsiz izin verilebilir. Aynı süre, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen memurlar için de geçerlidir.
Bu hak, memurun talebi üzerine verilir ve kurum tarafından reddedilemez. Süre, ilk ya da sonraki doğumlara göre değişmez; her doğumda 24 aydır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/B, ayrıca Devlet Personel Başkanlığı Genelgeleri.2. Eşi Yurt Dışında Görevli Olan Memurlar (Madde 108/C)
Eşi kamu göreviyle yurt dışında bulunan memura, eşinin görevi süresince ücretsiz izin verilebilir. Buradaki temel şart, eşin kamu göreviyle (büyükelçilik, Dışişleri, MEB, TSK, vb.) yurt dışında bulunmasıdır.
Kurum, bu izni vermek zorundadır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/C, TBMM Yasama Dönemi Mevzuat Görüşme Tutanakları.3. Uzun Süreli Sağlık Sorunları (Madde 108/A)
Memurun, kendisinin veya bakmakla yükümlü olduğu yakınının sağlık durumunun uzun süreli tedavi gerektirmesi halinde, tam teşekküllü hastane raporuna dayanılarak en fazla 12 aya kadar ücretsiz izin verilebilir.
Bu tür izinlerde; hastalığın niteliği, tedavi süresi ve kurumun personel durumu dikkate alınır. Talep zorunlu olarak kabul edilmez, idarenin değerlendirmesine tabidir.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/A, Sağlık Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Görüş Yazıları.4. Kurum Takdiriyle Verilen Mazeret Dışı Ücretsiz İzin (Madde 108/E)
Memur, herhangi bir gerekçeyle en fazla 1 yıl süreyle ücretsiz izin talebinde bulunabilir. Ancak bu izin tamamen kurum amirinin takdirindedir. Kurum uygun görmezse izin verilmez.
Özellikle yurt dışı geçici eğitim, ailevi nedenler, taşınma, iş kurma, vb. nedenlerle talep edilen bu izin, devlet memurları arasında en çok kafa karıştıran konudur. Çünkü herhangi bir “hak” niteliği taşımaz, izin verilip verilmemesi tamamen amir onayına bağlıdır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/E, Sayıştay İçtihatları ve Kamu Denetçiliği Kurumu kararları.5. Refakat İzni Sonrası Ücretsiz İzin (Madde 108/F)
Refakat izni kullanmış bir memur, refakat süresi sona erdikten sonra en fazla 6 ay süreyle ücretsiz izin alabilir. Bu hak da kurumsal değerlendirmeye tabiidir. Raporun resmî sağlık kurullarınca düzenlenmiş olması gerekir.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/F, Sağlık Bakanlığı 2021-2023 Genel Yazıları.Ücretsiz İzin Süresince Ne Olur?
Memura maaş ödenmez.
Derece/kademe ilerlemesi durur.
Hizmet süresine eklenmez.
1 yıldan kısa süreli ücretsiz izinlerde SGK’ya başvurularak prim ödemesi yapılabilir (isteğe bağlı sigorta).
Göreve dönüş süresi izin süresi bittikten en geç 10 iş günü içindedir. Dönülmezse çekilmiş sayılabilir.Sonuç olarak:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi tüm kamu görevlilerinin ücretsiz izin hakkı vardır; ancak bu hak mevzuata, gerekçeye ve kurumsal takdire bağlıdır. Özellikle “personel sağlık” camiasında görev yapan sağlık çalışanlarının bu konuda bilinçli olması, talepte bulunurken yasal dayanakları göstermesi büyük önem taşır.
Ücretsiz izinler; kanunen tanınan bir kolaylık olmakla birlikte, kamu hizmetinin aksamaması esası da göz önünde bulundurularak değerlendirilir.Not: Bu metin, 657 sayılı Kanun’un 108. maddesi ve ilgili yönetmelikler esas alınarak hazırlanmıştır. Her kurum, özel iç yazışmalar veya il müdürlükleri kararıyla farklı uygulamalara gidebilir. Detaylı bilgi için çalışılan kurumun insan kaynakları birimine başvurulması önerilir.
Ancak ücretsiz izin hakkı sınırsız bir hak değil; şartlara, belgeye ve idari takdire bağlı olarak uygulanmaktadır.1. Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Hakkı (Madde 108/B)
Kadın memura, doğum sonrası kullandığı analık izninin sona ermesini takiben, isteği hâlinde 24 aya kadar ücretsiz izin verilebilir. Aynı süre, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen memurlar için de geçerlidir.
Bu hak, memurun talebi üzerine verilir ve kurum tarafından reddedilemez. Süre, ilk ya da sonraki doğumlara göre değişmez; her doğumda 24 aydır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/B, ayrıca Devlet Personel Başkanlığı Genelgeleri.2. Eşi Yurt Dışında Görevli Olan Memurlar (Madde 108/C)
Eşi kamu göreviyle yurt dışında bulunan memura, eşinin görevi süresince ücretsiz izin verilebilir. Buradaki temel şart, eşin kamu göreviyle (büyükelçilik, Dışişleri, MEB, TSK, vb.) yurt dışında bulunmasıdır.
Kurum, bu izni vermek zorundadır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/C, TBMM Yasama Dönemi Mevzuat Görüşme Tutanakları.3. Uzun Süreli Sağlık Sorunları (Madde 108/A)
Memurun, kendisinin veya bakmakla yükümlü olduğu yakınının sağlık durumunun uzun süreli tedavi gerektirmesi halinde, tam teşekküllü hastane raporuna dayanılarak en fazla 12 aya kadar ücretsiz izin verilebilir.
Bu tür izinlerde; hastalığın niteliği, tedavi süresi ve kurumun personel durumu dikkate alınır. Talep zorunlu olarak kabul edilmez, idarenin değerlendirmesine tabidir.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/A, Sağlık Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü Görüş Yazıları.4. Kurum Takdiriyle Verilen Mazeret Dışı Ücretsiz İzin (Madde 108/E)
Memur, herhangi bir gerekçeyle en fazla 1 yıl süreyle ücretsiz izin talebinde bulunabilir. Ancak bu izin tamamen kurum amirinin takdirindedir. Kurum uygun görmezse izin verilmez.
Özellikle yurt dışı geçici eğitim, ailevi nedenler, taşınma, iş kurma, vb. nedenlerle talep edilen bu izin, devlet memurları arasında en çok kafa karıştıran konudur. Çünkü herhangi bir “hak” niteliği taşımaz, izin verilip verilmemesi tamamen amir onayına bağlıdır.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/E, Sayıştay İçtihatları ve Kamu Denetçiliği Kurumu kararları.5. Refakat İzni Sonrası Ücretsiz İzin (Madde 108/F)
Refakat izni kullanmış bir memur, refakat süresi sona erdikten sonra en fazla 6 ay süreyle ücretsiz izin alabilir. Bu hak da kurumsal değerlendirmeye tabiidir. Raporun resmî sağlık kurullarınca düzenlenmiş olması gerekir.
Resmi Dayanak: 657 sayılı DMK madde 108/F, Sağlık Bakanlığı 2021-2023 Genel Yazıları.Ücretsiz İzin Süresince Ne Olur?
Memura maaş ödenmez.
Derece/kademe ilerlemesi durur.
Hizmet süresine eklenmez.
1 yıldan kısa süreli ücretsiz izinlerde SGK’ya başvurularak prim ödemesi yapılabilir (isteğe bağlı sigorta).
Göreve dönüş süresi izin süresi bittikten en geç 10 iş günü içindedir. Dönülmezse çekilmiş sayılabilir.Sonuç olarak:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi tüm kamu görevlilerinin ücretsiz izin hakkı vardır; ancak bu hak mevzuata, gerekçeye ve kurumsal takdire bağlıdır. Özellikle “personel sağlık” camiasında görev yapan sağlık çalışanlarının bu konuda bilinçli olması, talepte bulunurken yasal dayanakları göstermesi büyük önem taşır.
Ücretsiz izinler; kanunen tanınan bir kolaylık olmakla birlikte, kamu hizmetinin aksamaması esası da göz önünde bulundurularak değerlendirilir.Not: Bu metin, 657 sayılı Kanun’un 108. maddesi ve ilgili yönetmelikler esas alınarak hazırlanmıştır. Her kurum, özel iç yazışmalar veya il müdürlükleri kararıyla farklı uygulamalara gidebilir. Detaylı bilgi için çalışılan kurumun insan kaynakları birimine başvurulması önerilir.
