Bilindiği üzere hastanelerde tıbbi tedavi ve müdahaleler hekim sorumluluğu altında yapılmaktadır. Ancak bazen öyle haller olur ki hekim, talimatı sözle ya da telefonla vermek durumunda kalabilir. Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 8. maddesi gereği telefonla verilen tıbbi müdahale talimatlarının 24 saat içinde yazılı hale getirilmesi zorunludur. Talimat yazılı hale getirilmediği takdirde uygulamayı yapan sağlık personelinin sorumluluğu söz konusu olacaktır. Bu nedenle telefonla alınan talimatın Tebliğ’de belirtilen usul doğrultusunda kayıt altına alınması gerekir.
Bazı hocaların hastaneye kayıtsız hasta yatırarak sağlık personeline tedaviler yaptırdığı ve bunun yazılı hale getirilmediği bilgileri kulağımıza kadar gelmektedir. Hastayı, herhangi bir kayıt açılmadan yatırmak ve tedavi uygulamak çok ciddi bir suçtur. Belki tedavi uyguladığınız hasta bugün ölmedi ama bir gün ölürse mahkeme karşısında, kayıtsız yatışı yapan ve kayıtsız tedaviyi uygulayan personel cezai, hukuk, mesleki ve idari yaptırımdan kurtulamaz. Kaldı ki idari ve mesleki sorumluluk açısından hastada bir zarar meydana gelmesine de gerek dahi bulunmamaktadır. Bu sebeple yatış kaydı olmayan hastaya hiç bir şekilde tedavi uygulanamaz.
Bu gibi durumlarda, Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğin, 8. maddesine göre hareket etmek gerekir. Bu maddede;
İletişim güvenliğinin geliştirilmesi
MADDE 8 – (1) Sağlık hizmeti verenler arasında iletişim güvenliğinin geliştirilmesi için yapılacak işlemler şunlardır:
a) Hasta bakım ve tedavi sürecinde sözlü/telefon talimatlarının verilmesi ve alınmasında;
1) Sözlü talimatlar, steril girişimler sırasında, tabibin hastanede ya da serviste olmadığı durumlar ile acil olarak ilaç verilmesi gerekli olan durumlarda verilir.
2) Sözlü/telefon talimatının alınması sırasında ilacın ismi, dozu, uygulama şekli ve veriliş sıklığı açık olarak belirtilir.
3) Sözlü/telefon talimatı alınırken önce talimat yazılır, yazılan talimat daha sonra geri okunur ve doğruluğu talimatı veren kişiye onaylatılır, lüzumu halinde verilen ilaç adının kodlama yöntemi ile tekrar edilmesi istenir.
b) Sözlü/telefon talimatlarının kaydında;
1) Talimatı veren tabibin adı ve soyadı, talimatın alındığı tarih ve saat Ek–1’de yer alan Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formuna kaydedilir.
2) Talimatların altına “sözlü talimat” veya “telefon talimatı” olduğu yazılır.
3) Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formu, sözlü talimatı veren tabip tarafından 24 saat içinde imzalanır ve hasta tabelasına geçirilir.
4) Talimatı veren tabibe 24 saat içinde ulaşılamadığı takdirde Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formu, hastayı devralan servis tabibi tarafından onaylanır ve hasta tabelasına geçirilir.
5) Telefon talimatları, sağlık kurum veya kuruluşunun santralinde kayıt altına alınır.
6) Kemoterapi ilaçları ve Ek–2’de yer alan yüksek riskli ilaçların uygulanmasında sözlü/telefon talimatı kabul edilmez.
c) Kritik test değerleri ile ilgili işlemlerde;
1) Her sağlık kurum veya kuruluşu, kendi statüsü ve şartlarına uygun olarak Ek–3’de yer alan formu örnek alarak Acil Olarak Bildirilmesi Gereken Kritik Test Değerleri Formunu oluşturur. Acil olarak bildirilmesi gereken kritik test değerleri, ilgili laboratuar bölümlerinin uzmanı veya sorumluları tarafından, hastanın adı ve soyadı, protokol numarası ve kritik değerdeki testin sonucu ile birlikte, çift nüsha halinde hazırlanan forma yazılır ve zaman geçirilmeden hastanın tabibine ve hemşiresine bildirilir.
2) Telefon ile bildirilen testler geri okuma yöntemi kullanılarak kesinleştirilir.
ç) Kullanılmaması gereken kısaltmaların kapsamı, Ek–4’de yer alan İlaç Uygulamalarında Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar Listesi esas alınarak ilgili sağlık kurum veya kuruluşunca belirlenir ve buna göre uygulama yapılır.
Bazı hocaların hastaneye kayıtsız hasta yatırarak sağlık personeline tedaviler yaptırdığı ve bunun yazılı hale getirilmediği bilgileri kulağımıza kadar gelmektedir. Hastayı, herhangi bir kayıt açılmadan yatırmak ve tedavi uygulamak çok ciddi bir suçtur. Belki tedavi uyguladığınız hasta bugün ölmedi ama bir gün ölürse mahkeme karşısında, kayıtsız yatışı yapan ve kayıtsız tedaviyi uygulayan personel cezai, hukuk, mesleki ve idari yaptırımdan kurtulamaz. Kaldı ki idari ve mesleki sorumluluk açısından hastada bir zarar meydana gelmesine de gerek dahi bulunmamaktadır. Bu sebeple yatış kaydı olmayan hastaya hiç bir şekilde tedavi uygulanamaz.
Bu gibi durumlarda, Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğin, 8. maddesine göre hareket etmek gerekir. Bu maddede;
İletişim güvenliğinin geliştirilmesi
MADDE 8 – (1) Sağlık hizmeti verenler arasında iletişim güvenliğinin geliştirilmesi için yapılacak işlemler şunlardır:
a) Hasta bakım ve tedavi sürecinde sözlü/telefon talimatlarının verilmesi ve alınmasında;
1) Sözlü talimatlar, steril girişimler sırasında, tabibin hastanede ya da serviste olmadığı durumlar ile acil olarak ilaç verilmesi gerekli olan durumlarda verilir.
2) Sözlü/telefon talimatının alınması sırasında ilacın ismi, dozu, uygulama şekli ve veriliş sıklığı açık olarak belirtilir.
3) Sözlü/telefon talimatı alınırken önce talimat yazılır, yazılan talimat daha sonra geri okunur ve doğruluğu talimatı veren kişiye onaylatılır, lüzumu halinde verilen ilaç adının kodlama yöntemi ile tekrar edilmesi istenir.
b) Sözlü/telefon talimatlarının kaydında;
1) Talimatı veren tabibin adı ve soyadı, talimatın alındığı tarih ve saat Ek–1’de yer alan Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formuna kaydedilir.
2) Talimatların altına “sözlü talimat” veya “telefon talimatı” olduğu yazılır.
3) Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formu, sözlü talimatı veren tabip tarafından 24 saat içinde imzalanır ve hasta tabelasına geçirilir.
4) Talimatı veren tabibe 24 saat içinde ulaşılamadığı takdirde Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formu, hastayı devralan servis tabibi tarafından onaylanır ve hasta tabelasına geçirilir.
5) Telefon talimatları, sağlık kurum veya kuruluşunun santralinde kayıt altına alınır.
6) Kemoterapi ilaçları ve Ek–2’de yer alan yüksek riskli ilaçların uygulanmasında sözlü/telefon talimatı kabul edilmez.
c) Kritik test değerleri ile ilgili işlemlerde;
1) Her sağlık kurum veya kuruluşu, kendi statüsü ve şartlarına uygun olarak Ek–3’de yer alan formu örnek alarak Acil Olarak Bildirilmesi Gereken Kritik Test Değerleri Formunu oluşturur. Acil olarak bildirilmesi gereken kritik test değerleri, ilgili laboratuar bölümlerinin uzmanı veya sorumluları tarafından, hastanın adı ve soyadı, protokol numarası ve kritik değerdeki testin sonucu ile birlikte, çift nüsha halinde hazırlanan forma yazılır ve zaman geçirilmeden hastanın tabibine ve hemşiresine bildirilir.
2) Telefon ile bildirilen testler geri okuma yöntemi kullanılarak kesinleştirilir.
ç) Kullanılmaması gereken kısaltmaların kapsamı, Ek–4’de yer alan İlaç Uygulamalarında Kullanılmaması Gereken Kısaltmalar Listesi esas alınarak ilgili sağlık kurum veya kuruluşunca belirlenir ve buna göre uygulama yapılır.
